GKK – Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (FOMO – Fear Of Mıssıng Out)

Blog  Dijital Dönüşüm  Dijital Dünya  Toplum 5.0

GKK – Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (FOMO – Fear Of Mıssıng Out)

Çağımızda bilgisayar, tablet, cep telefonlarının gelişmesi ve yaygın kullanımı, internete her yerden ve her an ulaşılabiliyor olması ile dünyamız artık küresel bir köy haline gelmiştir.

Artık insanlar birbirleri ile çok daha kolay ve daha hızlı bir şekilde iletişime geçebilmekte, hatta karşılıklı haber almaları veya konuşabilmeleri için tanışmaları bile gerekmemektedir.

Her yaştan insanlar, sosyal medyanın da kolayca kullanabiliyor olması nedeniyle de, her an diğer insanlardan gelen paylaşımları takip etmekte, yorum yazmakta veya karşılıklı bilgi alıp vermektedirler. Üstelik bu karşılıklı iletişimler saniyeler içinde gerçekleşmektedir.

Bir yandan insanların iletişimde bulunmalarının, bilgilenmek, haberleşmek veya uzak mesafeleri yakınlaştırmak gibi bazı avantajları varken, diğer yanda insanların sürekli gelişmeleri takip etme arzusunun tetiklenmesine ve sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırmamak için bilgisayar, tablet veya cep telefonlarına el atmalarına neden olmak gibi bazı dezavantajları da bulunmaktadır.

İnsanların sosyal medyada gelişmeleri kaçırma korkusunu ve bağlantıda kalma isteğini, Oxford Üniversitesi’nden Prof. Dr. Andrew K. Przybylski, Dr. Kou Murayama, Dr. Cody R. DeHaan ve Dr. V. Gladwell 2013 yılında birlikte yazmış oldukları makalede “Fear of Missing Out (FOMO)” olarak isimlendirmişlerdir. (1)

Dr. Mehmet Enes Gökler, Dr. Reşat Aydın, Dr. Egemen Ünal ve Dr. Selma Metintaş 2016 yılında yazmış oldukları makalede FOMO’yu “Gelişmeleri Kaçırma Korkusu (GKK)” olarak Türkçe’ye uyarlamışlardır. (2)

GKK konusu henüz yeni olarak incelendiğinden, çok fazla makale bulunmamakla birlikte genel olarak “Birşeyleri kaçırma korkusu”, “Birşeylerden geri kalma korkusu”, “Gündemi kaçırma korkusu” ve “Bireylerin sosyal bir etkileşimden haberdar olmama durumunda yaşadıkları sosyal kaygı” olarak tanımlanmaktadır. (3)

Hatta bazı makalelerde GKK’dan bir saplantı, bağımlılık ve hastalık olarak söz edilmiştir. (4)

Bir çok araştırmada GKK’nın genelde psikolojik olarak sevgi ve saygı yoksunluğu çeken insanlarda daha sık görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Ayrıca, GKK’nın gençlerde ve yaşam tatmini düşük olan bireylerde daha fazla olduğu gözlemlenmiştir.

Araştırmaların bir diğer önemli sonucu da GKK’nın öğrenciler arasında daha yaygın olduğunun tespit edilmesidir. GKK yaşayan öğrenciler, ders sırasında öğretmeni veya öğretim görevlisini dinlemek ve derse katılmak yerine, sosyal medyaya ulaşmaya çalışmaktadırlar. Özellikle bilgisayar laboratuvarında yapılan veya tabletlerle takip edilen dersler ile, cep telefonlarına kısıtlama getirilmeyen okullarda, sosyal medya ve web’deki diğer iletişim araçları öğrenciye bir tık kadar yakın olduğundan GKK’nın öğrenme ortamları için de bir tehlike yarattığını kabul etmek gerekmektedir.

GKK, sadece öğrencilerin değil, her yaştan ve her çevreden bireylerin bilgiye ulaşma arzu ve hızlarını arttırmıştır. Bireylerin ulaştıkları bilgi arttıkça ve kendileri de bilgilere eklemeler yaptıkça, ortaya bir bilgi kirliliği çıkmaktatır. Buna rağmen, bireyler bilgileri kaçırmamak için sürekli ve her fırsatta bu bilgilerin sağlandığı ortamlara ulaşmak istemektedirler.

Öte yandan, işine odaklanmak veya dar zamanda bir işi yetiştirmek gibi zor durumlarda bile, sosyal medyayı takip etmeyi bırakmama veya hızlıca -hem de birkaç defa hızlıca girip çıkmak sureti ile- göz atmayı sürdüren çalışanların iş performansları olumsuz etkilenmektedir.

Bu problemli durum bireylerin iş ve özel yaşamlarını da ciddi anlamda etkilemektedir. Yolda yürürken cep telefonundan başını kaldırmayan, sonuçta diğer insanlara çarpan veya taşıtlar tarafından ezilme tehlikesi yaşayan yayalardan tutun, otobüste cep telefonuna bakarken ineceği durağı son anda fark ederek, diğer yolcuları rahatsız ederek kapıdan inmeya çalışan yolcular, otomobil, otobüs, minibüs veya motosiklet kullanan sürücülerin cep telefonlarına bakmaları veya yazışmaları sonucunda trafikte yaşanan kazalar ve olumsuz durumlar, bireylerin yaşamlarını ve sağlıklarını tehdit etmektedir.

GKK, ayrıca bireylerin moral ve motivasyonunu etkilemektedir.

Tüm bunların dışında, diğer insanların yaşadıkları olumlu ve özendirici yaşamlarını veya anlarını paylaşmaları, bu olanaklara sahip olamayan bireylerin strese maruz kalmalarına, içlerine kapanmalarına, kendine olan güveni kaybetmelerine ve sonuçta saldırgan davranışlarda bulunmalarına da neden olmaktadır. Arada sosyal uçurumlar olsa bile, GKK nedeni ile bazı bireyler sürekli birilerini takip etmeye ısrarla devam etmektedirler.

İleride daha derin sosyal sancılara veya fiziksel hasarlara yol açacak kazalara neden olmaması için, GKK konusunda rahatsızlık duyan veya çevresinde bu konuda uyarılar alan, başta öğrencilere olmak üzere diğer kişilere de eğitim verilmesi, gerekirse psikolojik ve sosyolojik destek sağlanması gerekmektedir.

Kaynakça

  • Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
  • Gökler, M. E., Aydın, R., Ünal, E., & Metintaş, S. (2016). Sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ölçeğinin türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17, 53- 59.
  • Eşitti, Ş. (2015). Bilgi çağında problemli internet kullanımı ve enformasyon obezitesi: problemli internet kullanımı ölçeğinin üniversite öğrencilerine uygulanması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 49, 75-97.

Yazar: Hakan Okay

Leave a reply