5G konusunu daha önce de yazdım defalarca.
(Yazılardan biri burada; https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sahver-kaya/dijital-ekonomi-icin-5g-ivedilikle-gerekli-40877279). Dijital ekonomide hem kurumlar için hem de kullanıcı için çok kritik bir altyapı oluşturacağını artık biliyoruz. Peki neyi bilmiyoruz diye düşündüğümde, aklıma 5G teknolojisinin en iddialı şirketlerinin hangileri olduğu geldi. Bu şirketleri araştırırken enteresan noktalar dikkatimi çekti. Yeni jenerasyon mobil altyapıyı oluşturacak 5G teknolojisinde dünya pazarlarında liderliği hedefleyen şirketler arasında sadece 6 yıl önce kurulmuş olanları gördüm. Böylesi büyük bir pazarda dünya liderliğini hedefleyen bu şirketler sadece en büyük ekonomilerden mi çıkıyor peki? Hayır, nüfusu 6 milyonun altındaki bir ülkeden çıkan bir şirket de 5G’de dünya liderliğini hedefliyor. Yeni teknolojilerin en güzel tarafı; yeni pazarlar ve yeni fırsatlar yaratıyor olmaları. Türkiye artık yeni teknolojilerin yarattığı yeni fırsatları kullanmaya ve yeni pazarları hedeflemeye odaklanmalıdır.
Veride büyük patlamaların olduğu bu dönemde 5G teknolojisi her gün daha da kritik hale geliyor. Mobil ağların beşinci jenerasyonu olacak bu teknoloji daha hızlı veri transferi sağlarken, hala eksik altyapı sebebiyle uygulamaya geçmekte zorlanan artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti gibi teknolojilerin yolunu açacak. 5G teknolojisinde dünya pazarlarında liderliğe odaklanmış 10 şirkete bakalım bu hafta…
1- Qualcomm (1985 yılında ABD’nin San Diego şehrinde kuruldu)
Qualcomm global 5G patentlerinin yüzde 15’ine sahip. 2017 yılında akıllı telefon pazarının yüzde 42’sine sahipti. Bugün 3G ve 4G gelirleri bu şirketin gelirlerinin yüzde 75’ine karşılık geliyor. ABD’de 5G modemi üreten tek şirket. Ürettiği Snapdragon 855 çipleri 5G akıllı telefon teknolojilerinde endüstri standardı haline geldi. Bu her satılan 5G üründen Qualcomm’un yüzde 5’lik bir lisans ücreti alması anlamına geliyor. 2017 yılında lisanslardan kazancı 6.4 Milyar doları aşıyordu. 5G kullanımı genişledikçe lisans kazancının hızla genişlemesi bekleniyor.
2- AT&T (1983 yılında ABD’nin Dallas şehrinde kuruldu)
AT&T 5G ağını ABD’de değişik bölgelerde hayata geçirmek için ciddi yatırımlarda bulundu. Örneğin 2015 yılından bu yana Kentucky eyaletinde 700 Milyon dolardan fazla yatırım gerçekleştirdi. Bu eyaletin büyük şehirlerinden St. Louis şehrinin AT&T’nin 5G ağına katılan ilk 12 şehirden biri olması bekleniyor. AT&T 2020 yılında ABD’de 5G ağlarının 200 milyon tüketiciye ulaşacağını söylüyor. Bu ABD nüfusunun yüzde 60’ından fazlası. AT&T 5G’deki kazancın daha çok kurumlardan geleceğini de ekliyor.
3- Samsung (Orijinal şirket 1938 yılında kurulmuş olmasına rağmen Samsung 1969 yılından sonra elektronik işlerine girdi. Kore)
326 Milyar dolarlık pazar değeri ile Samsung dünyadaki en büyük akıllı telefon üreticilerinden biri ve 5G ile oldukça ilgili. 2018 yılının ağustos ayında Samsung 5G ve yapay zekâ teknolojilerine 22 Milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu. 2020 itibarıyla 5G pazarının yüzde 20’sini hedefliyor.
4- Nokia (Finlandiya’da 1865’lere dayanan bir endüstriyel şirketin devamı. 1980’lerden sonra sadece teknolojiye odaklandı)
Geçtiğimiz yıllarda Nokia 5G altyapısına ciddi yatırımlar yaptı. T Mobile için 3.5 Milyar değerinde bir 5G ağ altyapısı geliştiriyor. Bunun yanısıra Nokia’nın AT&T, Vodafone ve Optus gibi şirketlerle işbirlikleri de var. Nokia aynı zamanda dünyanın farklı köşelerinde 100’e yakın 5G denemesi yapıyor. Örneğin Güney Kore’de operasyonel testler veya Avusturalya’da 5G bazlı internet servisi gibi.
5- Verizon (1983 yılında ABD‘nin New York eyaletinde kuruldu)
Verizon 5G denemelerine 2016 yılında başladı. 2019 yılı itibarıyla ABD’de 30 şehirde 5G olacağını bildirdi. Samsung’un 5G’ye hazır ürünleri ile yaptıkları denemelerde veri transfer hızında yüzde 80’lik bir artış gözlendi.
6- Xiaomi (2010 yılında Çin’in Pekin şehrinde kuruldu)
Yeni dönemde daha çok kişinin ulaşabileceği fiyatlardan 5G akıllı telefonları satmayı hedefliyor. Diğer büyük markaların 5G telefonları 2000 dolar seviyesindeyken, Xiaomi daha geniş kitlelere yönelik 600 dolar bandında 5G telefonları üzerinde çalışıyor. Huawei ve ZTE’nin başına gelenlerden uzak kalmış olmasıyla 5G global liderliğinde daha şanslı görünüyor. Sadece Çin pazarında değil ABD, Hindistan ve Avrupa’da da iddialı.
7- T-Mobile (1999 Deutsche Telekom’a dayanıyor kökleri)
2019 yılında ABD’de 30 şehirde 5G hizmeti vereceğini duyurdu. Daha düşük banttan servis verecek olan T Mobile daha kaliteli sinyal sunmayı planlıyor. ABD pazarına yönelik 5G yatırımlarının yanı sıra Avusturya’da 5G için lisans aldı.
8- Huawei (1987 yılından Çin’in Shenzen şehrinde kuruldu)
Huawei dünyanın en büyük Telekom ürün sağlayıcısı ve aynı zamanda dünyanın en büyük ikinci akıllı telefon üreticisi. Şu anda ne ABD’de ne de AB’de Huawei ile yarışabilecek bir şirket görünmüyor. Ancak ABD’nin Huawei ürünlerini devlet projelerinden çıkartması ABD pazarını Huawei için riskli hale getirdi. Huawei Çin pazarında çok iddialı. 2025 yılında 5G’de Çin’in en büyük pazar olması bekleniyor. Huawei 2013 yılından bu yana 5G arge projelerinde 600 milyon dolar harcadı. 2019 yılında kendi 5G akıllı telefonunu 2600 dolardan satışa sunmayı planlıyor. Huawei 5G’de liderliğini bu konuda çalışmalar yapan en iyi bilim adamlarıyla çalışarak sağladı.
Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Erdal Arıkan’ın Ankara’da on yıl önce geliştirdiği 5G’de sıfıra yakın hata ile iletişim sağlayan “5G kutupsal kodlar” isimli araştırması Huawei’nin çok çabuk ilgisini çekti. Son on yılda bu araştırmanın laboratuvardan uygulamaya dönüşmesi için Prof. Arıkan’a çalıştılar. Hatta geçtiğimiz ağustos ayında Prof. Arıkan’ı muhteşem bir törenle Shenzen’de ağırladılar ve bir ödül verdiler.
9- Honor (2013 yılında Huawei’nin bir şirketi olarak kuruldu)
Huawei şemsiyesi altında olmanın yararlarını kullansa da kendine ait büyük planları var bu markanın. 2017 yılında Çin’de 26 milyon akıllı telefon sattı. Geliştirecekleri 5G akıllı telefonlarla bu markanın bilinirliğini artırmayı ve dünya 5G pazarında liderliği hedefliyorlar.
10- OnePlus (2013 yılında Çin’in Shenzen şehrinde kuruldu)
Geçtiğimiz Şubat ayında World Mobile Congress’de 5G akıllı telefonlarını sergileyen OnePlus zengin 5G ürün portföyü ile dikkatleri üzerine çekiyor. Şubat ayında dünya ile paylaşılan 5G telefonları İngiltere ve Finlandiya’da bugünlerde kullanılabilir durumda.
Türkiye bu listede yer almıyor ama Türk bilim adamları ve mühendisleri ülkemizde ve ne yazık ki daha çok dünyanın başka köşelerinde bu yeni teknolojilere çok değerli katkılarda bulunuyor. Bu araştırmaların bu topraklarda gerçekleşmesini sağlayacak, ve de uygulamaya geçirecek olanakları burada yaratma zamanı daha gelmedi mi?
(Törenin videosuna buradan ulaşabilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=2XWsY8fADog)
(Bu yazıyı 30 Nisan 2019 tarihinde Hürriyet Gazetesi’nde yazdım.)
Yazar: Şahver Kaya